Sebepsiz Zenginleşme Davası
Sebepsiz zenginleşme borcun kaynağı olarak görülür ve bu durumdan söz edilebilmesi için taraflardan biri zenginleşirken diğeri fakirleşir. Zenginleşme ile fakirleşme arasında illiyet bağıl olmalı ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir haklı nedene dayalı olmaması gerekir.
Edime dayanan sebepsiz zenginleşme şu koşullara dayalı olarak gerçekleşir:
- Geçerli olmayan bir sebep
- Gerçekleşmemiş bir sebep
- Sona ermiş bir sebep
Bu durumların dışında Borçlar Kanunu’nun 62. Maddesinde haklı bir nedene dayanmayan özel bir sebepsiz zenginleşme hali olarak “borç olmayan şeyin tediyesi” düzenlenmiştir.
Sebepsiz Zenginleşmenin Koşulları
Geçerli olmayan bir sebeple zenginleşme halinde hukuki bir sebep mevcut olmaz ve irade beyanları birbirine uygun bulunmaz. Onay, izin, ehliyet vb. etkinlik ve geçerlilik unsurlarından bir mevcut olmaz. Zenginleşmeye esas olan hukuki işlemler kurulmamış, eksik kurulmuş veya geçersiz kurulmuştur. Bu koşulda hukuki işlemin geçersizliği nedeniyle ortadan kaldırılmasından sonra taraflar aldıklarını iade etmek durumundadır.
Gerçekleşmemiş bir sebebe dayalı zenginleşmede, bir edimin ifası, gelecekteki bir olayın gerçekleşme ihtimaline göre yapılmışsa ve bu olay gerçekleşmezse söz konusudur. Edimi ifa eden aleyhine bir durum oluşur. Bu durum koşula bağlı sözleşmelerde görülür. Koşula bağlı alacağın koşul gerçekleşmeden önce ödenmesi halinde koşul gerçekleşmezse fakirleşen zenginleşmenin iadesini talep edebilir.
Hukuki sebep ortadan kalkmış ise sona ermiş bir sebepten zenginleşme söz konusu olabilir. Kazandırmanın yapıldığı zaman geçerli olan bir neden bulunmasına karşın sonradan bu sebep ortadan kalkarsa ortada sebepsiz zenginleşme olduğundan iade talebi yapılabilir.
Sebepsiz zenginleşmeden doğan istem hakkı durumu, hak sahibinin geri isteme hakkın öğrendiğinden başlayarak iki yılın ve her durumda zenginleşmenin gerçekleştiği tarihten on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.
Sebepsiz zenginleşme davalarında konusunda uzman bir avukattan görüş alınması tavsiye edilir.
