Evliliğin iptali, hukuka aykırı ve geçersiz yapılan bir evliliğin mahkeme kararı ile iptal edilmesi ve geçersiz kılınmasıdır. Hukuk dilinde evlilik iptalleri evlenme işleminde nikahın mutlak ya da nispi mutlan ile sakat olması, evlilik iradesinin sakatlanması halinde iptalidir. Evlilik iptali davası; evliliğin geçersiz kılınması için açılan bir davadır, boşanma davasından farklıdır. Boşanmada evlilik sona erer, evliliğin iptali durumunda ise evlilik geçersiz kılınır. İptal davası ancak kanunda gösterilen özel durumlarda mümkün olur.
Evliliğin İptali Sebepleri Nelerdir?
Türk Medeni Kanunu’nda evliliğin iptali sebepleri birincil ve ikinci olmak üzere kategorilendirilmiştir. Mutlak geçersizlik sebepleri, nispi geçersizlik sebepleri iki ayrı durumu işaret eder. Mutlak geçersizlik (butlan) halinde evlilik çok önemli bir sebepten geçersiz kabul edilir. Nispi geçersizlik (butlan) durumunda ikincil bir sebepten evliliğin geçersiz olduğunu ifade eder. Evlilik iptal sebepleri boşanma sebeplerinden farklı bir niteliktedir.
Evliliğin Mutlak Butlanla Sakat Olması: Evliliğin mutlak butlanla sakat olması durumunda Cumhuriyet Savcıları dava açabilir. Evlilikle bir şekilde ilgisi olan kişiler de bu davayı açabilir, evliliğin bir tarafı olunması gerekmez. Anne ve baba kendi çocuklarının veya bir çocuk ebeveynlerinden birinin evliliği hakkında mutlak butlanla sakat olması halinde iptal davası açabilir. Mutlak butlanla evliliğin sakatlanma nedenleri şunlardır:
- Evlenen kişilerden birinin zaten evli bulunması
- Evlenen kişilerden birinin evlilik sırasında ayırt etme gücünden yoksun olması
- Evlenen kişilerden birinin evlenmeye engel bir akıl hastalığının olması
- Eşler arasında bir akrabalık bağının bulunması
Evliliğin Nispi Butlanla Sakat Olması: Evlilik iptallerinde nispi butlan sebepleri kamu düzeni nezdinde önem arz etmez. İkincil sebepler yüzünden de evliliğin iptali davası açılabilir. Nispi butlan sebepleri şu şekildedir:
- Kısıtlı ya da küçük kişinin, yasal temsilcisinin izni olmadan evlenmesi
- Evlenecek kişilerden birinin geçici olarak ayırt etme gücünden yoksun olması
- Kişinin evlenmeyi istemediği halde yanılarak evlenmesi
- Aldatma sonucu; evlendiği kişinin namus ve onuru konusunda veya tehlikeli bir hastalığın gizlenmesi
- Korkutma ile; diğer kişiyi ya da yakınlarının sağlığına, hayatına ve haysiyetine yönelik korkutma.
